November 2014

Voor een ondernemer is het verliezen van marktaandeel een gruwel. Als een ondernemer geconfronteerd wordt met een nieuwe realiteit, zal hij zich haasten om de nieuwe situatie het hoofd te bieden.

De publieke omroepen hebben in een kwart eeuw hun marktaandeel fors zien kelderen tot 32 procent (2013). Me dunkt, geen prestatie om trots op te zijn, maar omroepbaas Jan Slagter van MAX ziet dat toch echt anders.“Als ik naar de publieke omroep kijk, durf ik te zeggen dat wij juist zeer succesvol zijn; 85 procent van alle Nederlanders kijkt naar ons,” aldus Jan Slagter. Het gaat hartstikke goed met  de publieke omroepen. Met Jan zelf ging het even wat minder goed in oktober, want hij was boos. Boos op staatssecretaris Sander Dekker. Dekker presenteerde vorige maand zijn ideeën voor een toekomstbestendig publiek bestel. Neem een Jan en een omroep en je hebt een giftige cocktail. Jan Slagter, Jan Roos en Jan Mulder hebben het fulmineren tot kunst verheven.

Slagter was dus boos op Dekker. Met de opmerking “dit plan is een pure aanfluiting” verwees Slagter het plan van de staatssecretaris linea recta naar de prullenbak. Had Slagter het plan op dat moment al gelezen? Nee, maar een Jan hoeft niet geïnformeerd te zijn alvorens hij een mening heeft. “We voelen ons geschoffeerd”, vervolgde Jan zijn betoog. Dat Jan hier de pluralis majestatis gebruikt oogt merkwaardig, maar snel wordt duidelijk waarom.

Hij voelt zich weggezet door Dekker als “minkukels die helemaal niets presteren.” Een echte Jan spreekt met achting over zichzelf en wenst met eerbied behandeld te worden. Uit de presentatie van Dekker trekt Slagter eigenstandig en als enige de conclusie dat hij alleen nog maar programma’s voor de ‘grachtengordel’ mag maken. Omdat furie het goed doet in de media, werden de woorden van Slagter ver gedragen.

Jammer, want ze snijden geen hout. Hans Laroes, die in tegenstelling tot Slagter enthousiast is over het Haagse plan, stelt dat de politiek “de problemen deels zelf heeft veroorzaakt door steeds meer te bezuinigen op de publieke omroep.” Zijn de omroepen geslachtofferd door het publiek, de politiek en de pecunia? Welnee, de verknochtheid aan het eigen nest, een gemankeerde realiteitszin en 25 jaar gebrek aan zelfreflectie maken dat ingrijpen nu noodzakelijk is.

De Raad van Cultuur heeft een uitstekend rapport geschreven. Dekker heeft zijn ideeën helder geformuleerd. Dekker vindt de NPO goeddeels aan zijn zijde. De omroepen daarentegen willen op cruciale onderdelen aanpassingen. Budgetbeheer bij de NPO? Au. Beheer van programmarechten bij de NPO? Au. Creatieve competitie met externe partijen? Au. En dus draait het weer om zelfbeschikking en macht en niet om de kijker. Den Haag hecht belang aan een sterk publiek bestel. Nu Hilversum nog. Jan, als er één omroep is die de wind mee heeft in het helse gevecht om de (toekomstige) kijker, dan is het wel een omroep voor ouderen. Ze zijn met veel, ze kijken veel en ze hebben veel. Je kijkt over je kansen heen, man. Waarom wachten tot externe partijen zichzelf toegang verschaffen tot het bestel? Zoek ze op. Verlaat het reservaat waar het eigen gelijk de maat is en verwonder je over de mogelijkheden in de echte wereld. Vraag Daan Roosegaarde of je plaats mag nemen op zijn ‘ja, maar’ stoel. Het is een stoel met stemherkenning. Elke keer als je ‘ja, maar’ zegt, voel je een stroomstoot. Lekker is zoiets niet natuurlijk, maar wellicht heb je er baat bij. Je had het onlangs over ‘Berlusconi-achtige praktijken’ van Dekker. Ik denk dat je Darwin bedoelde. Soorten die zich het beste aanpassen, overleven.

• Tweet